تفاوت بیماریهای قلبی در زنان و مردان
قلب مردان و زنان کاملا شبیه هم به نظر میرسد اما تفاوتهای قابل توجهی در آنها وجود دارد. مثلا قلب زنان معمولا به واسطه ویژگیهای برخی از حفره های آن، کوچکتر است. دیواره هایی که برخی از این حفره های داخل قلب را از هم جدا میکنند، در زنان نازکتر هستند. قلب زنان سریعتر از قلب مردان خون را در سرتاسر بدن پمپ میکند اما با هر فشار حدود ده درصد خون کمتری ، خارج میکند. هنگامی که زنان تحت استرس قرار میگیرند، ضربان قلب آنها افزایش می یابد و قلبشان خون بیشتری به بیرون پمپ میکند در حالی که هنگامی که مردان تحت استرس قرار میگیرند سرخرگهای قلب آنها منقبض شده و فشار خونشان را بالا میبرد. اما علت این تفاوتها چیست و چرا باید آنها را بدانیم؟ تفاوتهای قلب در دو جنسیت مرد و زن نقش مهمی در بروز علائم حمله قلبی و سکته و همچنین درمانهای آنها ایفا میکند.
بیماری عروق کرونری
بیماری عروق کرونری اولین عامل حمله قلبی است که در زنان و مردان فرایند آن به یک شکل است. چربی زیادی که در خون در حال گردش است در دیواره رگهای قلب رسوب میکند و سخت میشود. به این رسوبات داخل رگها پلاک گفته میشود. هنگامی که به مرور زمان رسوبات بیشتر میشوند و پلاکها بزرگتر، رگها سفت تر (انعطاف پذیری را از دست میدهند) و باریک تر میشوند در نتیجه جریان خون سخت تر حرکت میکند. در بسیاری از مواقع بخشی از پلاک ممکن است کنده شود و مجموع وقایع زنجیره وار ایجاد نماید. کنده شدن پلاک و قرار گرفتن آن در جریان خون باعث تشکیل لخته میشود. ممکن است لخته منجر به مسدود شدن مسیر رگ و توفق خون رسانی شود. نتیجه این اتفاق، حمله قلبی یا سکته خواهد بود.
جدا از این فرایند، زنان برخی عوامل زمینه ساز بیماری عروق کرونری دارند که مردان ندارند و معمولا علائم حمله قلبی در آنها با مردان متفاوت است. هنگامی که علائم بیماری قلبی ظاهر میشود ممکن است تشخیص آن در زنان با روشها و آزمایشهای معمول سخت تر باشد.
زنان پس از حمله قلبی ممکن است به اندازه مردان سلامتی خود را بازنیابند. علت آن گاهی عدم دریافت درمان متناسب با بیماری است و گاهی به این خاطر است که فرد علائم را نمیشناسد و زمانی متوجه خطر میشود که دیگر خیلی دیر شده است.
در اینجا شش روش تشخیص بیماری عروق کرونری و تفاوتهای آن در زنان و مردان آمده است.
- برخی عوامل زمینه ساز بیماری عروق کرونری فقط در زنان وجود دارد. برخی از بیماریهای مختص زنان خطر بیماریهای عروق کرونری را افزایش میدهد. از جمله این بیماریها میتوان به اندومتریوز، بیماری تخمدان پلی کیستیک، دیابت و بالا بودن فشار خون نام برد که در دوران بارداری رخ میدهد. اندومتریوز تا 400 درصد خطر بیماری عروق کرونری را در زنان زیر 40 سال افزایش میدهد. برخی بیماریها مانند فشار خون، بالا بودن قند خون، بالا بودن کلسترول، سیگار کشیدن و چاقی نیز عوامل زمینه ساز بیماری عروق کرونری هستند که در مردان بیشتر دیده میشود. زنان نیز همانند مردان تحت تاثیر سابقه خانوادگی بیماری قلبی قرار دارند به خصوص در صورتی که پدر یا برادر شان پیش از 55 سالگی یا مادر یا خواهرشان پیش از 65 سالگی دچار بیماری عروق کرونری بوده اند.
- به طور کلی زنان در سن بالاتری اولین حمله قلبی را تحربه میکنند. مردان بسیار زودتر از زنان در خطر حمله قلبی قرار میگیرند. استروژن تا حدی از زنان در مقابل بیماری قلبی (تا یائسگی) محافظت میکند. در سن یائسگی میزان استروژن افت میکند. به همین علت سن متوسط حمله قلبی در زنان 70 سالگی است در حالی که در مردان 66 سالگی است.
- علائم حمله قلبی در زنان ممکن است متفاوت باشد. درد سینه که به صورت احساس فشار و سنگینی شدید بر سینه توصیف میشود شایعترین نشانه حمله قلبی در مردان است. برخی زنان نیز درد سینه را هنگام حمله قلبی تجربه میکنند اما احتمال تجربه علائم متفاوت بیشتر است. بر خلاف احساس درد شدید و فشاری که در فیلمها میبینید، در زنان اغلب علائم خفیف تری به مدت سه تا چهار هفته پیش از حمله قلبی احساس میشود. علائم هشدار دهنده حمله قلبی در زنان به صورت زیر است:
خستگی قابل توجه یا جدید (قبلا تجربه نشده): با این که فعالیت شدیدی نداشته اید اما عمیقا احساس خستگی میکنید اما نمیتوانید بخوابید یا در سینه احساس سنگینی دارید.. مثلا یک فعالیت ساده مثل آماده کردن رختخواب باعث خستگی غیر طبیعی در شما میشود یا ناگهان پس از ورزش یا فعالیت روزمره بی حال میشوید.
عرق کردن یا کوتاه شدن نفس ها: حواستان باشد چه زمانی بدون این که فعالیت خاصی کرده باشید علائم را همراه با درد سینه یا خستگی تجربه میکنید، با گذر زمان پس از فعالیت یا بدتر میشود، احساس ناخوشایند سرما خوردگی و سرد و مرطوب دارید که بدون علت اتفاق افتاده است. همچنین اگر نفسهایتان کوتاه شده و هنگام دراز کشیدن بدتر میشود و موقع نشستن بهتر میشود، هوشیار باشید.
درد در گردن، کمر یا فک: هنگامی که درد در هیچ عضله یا مفصل مشخصی وجود ندارد یا هنگامی که ناراحتی و درد هنگامی که فعالیت دارید شدیدتر میشود و هنگامی که دست از فعالیت برمیدارید متوقف میشود مراقب باشید. درد ممکن است در هر یک از دو بازو باشد در حالی که در مردان در بازوی چپ معمولا تجربه میشود. همچنین به دردهایی که در سینه شروع میشود و به کمر میزند، دردهایی که ناگهانی شروع میشود و میتواند شما را از خواب بیدار کند یا درد در سمت چپ فک پایین توجه داشته باشید.
گاهی اوقات تشخیص بیماری عروق کرونری در زنان سخت است. فیلم پرتوی ایکس (آنژیوگرافی) گرفته شده در کاتتریزاسیون قلبی آزمایش استاندارد طلایی برای پی بردن به تنگی یا انسداد سرخرگهای بزرگ قلب است. اما اغلب بیماری عروق کرونری در زنان تحت تاثیر عروق کوچکی که نمیتوان آنها را در آنژیوگرافی مشاهده کرد، قرار میگیرند. به همین علت زنانی که در آنژیوگرافی گفته میشود سرخرگها کاملا باز هستند اما علائم قلبی شان ادامه پیدا میکند، باید به متخصص قلبی رجوع کنند که در زمینه بیماریهای قلبی زنان تجربه و تخصص داشته باشد.
- حمله قلبی در زنان سخت تر از مردان است. زنان پس از حمله قلبی به اندازه مردان بهبود نمی یابند. معمولا مدت طولانی تری در بیمارستان بستری میشوند و احتمال مرگ آنها پیش از ترک بیمارستان بیشتر است. علت این حقیقت ممکن است این باشد که زنانی که دچار حمله قلبی میشوند، بیماریهای درمان نشده ای مانند دیابت یا فشار خون بالا دارند. گاهی هم علت آن عدم اولویت مراقبت از خود برای زنان است.
- زنان پس از حمله قلبی همیشه داروی مناسبی مصرف نمیکنند. احتمال لخته شدن خون در زنان پس از حمله قلبی بیشتر است که منجر به حمله قلبی مجدد میشود. به دلایل ناشناخته احتمال تجویز دارو برای پیشگیری از تشکیل لخته در زنان کمتر است. ممکن است همین امر علت محتمل تر بودن حمله قلبی مجدد ظرف دوازده ماه پس از حمله قلبی اول در زنان نسبت به مردان باشد.
نارسایی قلبی
نارسایی قلبی در مردان معمولا در اثر صدمات حاصل از حمله قلبی رخ میدهد که مانع عملکرد درست عضله قلب و انقباض به موقع آن است. اما نارسایی قلبی در زنان بیشتر زمانی اتفاق می افتد که فشار خون بالا، بیماری مزمن کلیه یا بیماریهای دیگر مانع شل شدن درست قلب بین ضربانها میشود. زنانی که به این صورت دچار نارسایی قلبی میشوند، معمولا در مقایسه با مردانی که نارسایی قلبی دارند، مدت طولانیتری زنده می مانند اما دفعات بیشتری نیاز به بستری شدن پیدا میکنند که علت آن کوتاه شدن نفسها و محدودیت حرکت فیزیکی است. به همین علت بیشتر از مردان احتمال نیاز به پرستار در منزل دارند.
فیبریلاسیون دهلیزی
فیبریلاسیون دهلیزی که گاه به آن به اختصار AF گفته میشود، بیماری است که منجر به نامنظم شدن ضربان قلب (اغلب سریعتر از حد معمول) میشود. تحقیقات اخیر نشان میدهد زنانی که دچار فیبریلاسیون دهلیزی میشوند علائم بیشتری دارند و کیفیت زندگی آنها بدتر است و احتمال سکته مغزی و پیامدهای جدی بیماری در آنها بیشتر از مردان است. همچنین احتمال بیشتری دارد که برای درمان این بیماری ابلیشن (سوزاندن رگ اضافی) انجام شود اما احتمال این که پس از درمان فیبریلاسیون دهلیزی با این روش دوباره به بستری شدن برای این بیماری نیاز پیدا کنند بیشتر از مردان است. علیرغم این مشکلات زنانی که تحت درمان فیبریلاسیون دهلیزی قرار میگیرند عمر طولانی تری دارند و احتمال مرگ و میر آنها در اثر مشکلات قلبی کمتر از مردان مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی است.
نتیجه
در کل تا زمان قبل از یائسگی، ریسک بیماریهای قلبی عروقی در زنان کمتر است ولی بعد از آن ریسک بیماریهای قلبی در زنان مساوی با مردا و حتی گاهی بیشتر میشود و لازم است که زنان یائسه، نسبت به بروز جدید علایم قلبی مثل تنگی نفس، تپش قلب و درد سینه و... دقت بیشتری داشته باشند و بررسی دقیق تر شوند.
در قبل از یائسگی، داشتن بیماریهای دیگر مثل دیابت و فشار خون و چاقی و... و یا سابقه ی خانوادگی قلبی، مواردی هستند که لزوم به بررسی قلبی را بیشتر میکنند.
منبع استفاده شده:
Heart Disease: Men vs. Women
نظری موجود نیست